Platform Veilig fietsen

Doortrappen

  • Soort:Projecten
  • Datum:22-05-2019
  • Opdrachtgever:Ministerie van Infrastructuur en Milieu
  • Status:Lopend
  • Contactpersoon:Birgitte Schmidt (ministerie IenW)
Langer gezond, sociaal actief en zelfredzaam. Dat zijn de beloftes van Doortrappen, een programma dat ouderen helpt veilig en vol vertrouwen door te gaan met fietsen.
  • Langer gezond, sociaal actief en zelfredzaam. Dat zijn de beloftes van Doortrappen, een nieuw programma dat ouderen helpt veilig en vol vertrouwen door te gaan met fietsen.

    ‘Het laatste waar ouderen behoefte aan hebben, is betutteling,’ zo stelt Juul van Rijn. Ze is communicatieadviseur van het programmateam Doortrappen, een initiatief van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het programma probeert ouderen te verleiden tot ontspannen doorfietsen, ondanks de beperkingen die horen bij het klimmen van de jaren.

    Ouderen hebben vaak al hun hele leven gefietst en dus veel ervaring. Maar, met de leeftijd, neemt het reactievermogen af en worden de spieren minder soepel. Het wordt moeilijker om de fiets onder controle te houden of een noodstop te maken. Ook gewoontegedrag, zoals met een zwaai over de bagagedrager opstappen, leidt eerder tot ongelukken.

    Sinds 1993 is het aantal fietskilometers door 50-plussers met maar liefst zestig procent gestegen. Dat is positief, het houdt ouderen gezond, in beweging en ook sociaal actief. Maar oudere fietsers zijn ook kwetsbaar. Het aantal senioren dat met fietsongevallen ernstig letsel oploopt, is sinds 2000 met vijftig procent toegenomen.
     

    Ouderen vaak slachtoffer fietsongevallen

    Vooral ouderen zijn het slachtoffer van fietsongevallen. Bijna driekwart van de fietsdoden (73%) en bijna de helft (46%) van door ziekenhuizen geregistreerde ernstig verkeersgewonde fietsers is 60 jaar of ouder. Lees meer in de factsheet Oudere fietsers van Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV).
    Bij ouderen zijn de medische kosten van fietsongevallen met gemiddeld € 4.700 beduidend hoger dan van andere leeftijdsgroepen. De directe medische kosten bij fietsongevallen in het algemeen bedragen gemiddeld € 2.100 per slachtoffer. Dit blijkt uit de publicatie Verkeersveiligheid van fietsende 55-plussers uit 2011 van Wim Schoots en Martine Hoofdwijk op de site Verkeerskunde.nl.


    Onbewust van risico’s

    Gedragsinterventies, van tips bij de aanschaf van een fiets tot deelname aan een fietsles, helpen ouderen veiliger en zekerder te fietsen. Maar veel oudere fietsers geven zich niet op voor een fietsles en vragen geen advies over veilig fietsen bij een fietswinkel.
    Een belangrijke reden is dat mensen zich niet bewust zijn van de risico’s. Ook weet men vaak niet dat er eenvoudig wat aan te doen is. Van Rijn: ‘Als je niet weet dat er fietsen bestaan waarvan je het zadel automatisch omlaag kunt zetten, dan blijf je onnodig hannesen met de fiets waarmee je je hele leven al hebt gefietst.’

    Via voorlichtingsmateriaal en lokale bijeenkomsten wil Doortrappen ouderen bewust maken van alternatieven om langer en veiliger door te gaan met fietsen. Volgens Van Rijn is het daarvoor belangrijk samen te werken met plaatselijke organisaties waar ouderen toch al betrokken bij zijn. ‘Niemand komt af op een bijeenkomst waar beperkingen worden besproken, dat voelt als een consult bij de dokter. Doortrappen wil juist de vaak nog onbekende mogelijkheden laten zien om veilig door te kunnen gaan.’
     

    Sociale kaart

    Een van de eerste stappen om als gemeente aan de slag te gaan met Doortrappen, is het opzetten van een ‘sociale kaart’. Die biedt een overzicht van plaatselijke organisaties en personen die de oudere fietser kunnen helpen op een prettige manier mobiel te blijven.
    De plaatselijke fietsenmaker die advies geeft over lage instapfietsen bijvoorbeeld. Of fysiotherapeuten die cursussen gymnastiek geven met een onderdeel fietsgym. En op bijeenkomsten van klaverjasclubs, ouderenbonden en welzijnsorganisaties kunnen ouderen op logische momenten tips krijgen om veilig te fietsen of met elkaar het gesprek aangaan over veilig fietsen.
     

    In iedere gemeente doortrappen

    Iedere gemeente is anders, ook zijn er verschillende partijen die willen en kunnen bijdragen aan Doortrappen. Dit is gebleken in de pilots in Amersfoort, Alphen aan den Rijn, Amsterdam-Noord en Ouder-Amstel.
    Op dit moment werkt Doortrappen aan het optimaliseren van het programma. Dit gebeurt samen met de provincies Gelderland, Utrecht, Overijssel, Friesland, Zuid-Holland, de vervoerregio Amsterdam en een aantal gemeenten, waaronder Goes, Amsterdam en Enschede. Zodat in 2019 door veel meer gemeenten Doortrappen lokaal uitgevoerd kan worden.
     

    Aanpassen aan nieuwe realiteit

    Doortrappen gaat uit van de zelfredzaamheid van ouderen. Maar ook de verantwoordelijkheid om daar zelf iets aan te blijven doen. Want al wordt het verkeer drukker, dat is de realiteit waarmee je moet omgaan. Tips als ‘ga ’s ochtends pas op pad nadat de scholen zijn begonnen, dan is het veel minder druk’ helpen daarbij.

    ‘Het gaat er bij Doortrappen niet om te doen alsof je nog 18 bent,’ aldus Juul van Rijn. ‘Het doel is dat je je bewust wordt van je fietsgedrag en vervolgens ontdekt op welke manier dat je aan de gang kunt blijven. Want blijven fietsen heeft heel veel voordelen: je blijft fit en zelfstandig mobiel. En hoe meer mogelijkheden je ontdekt om te kunnen blijven fietsen, hoe groter de kans dat je dat met plezier blijft doen.’
     

    Landelijk doortrappen

    De bedoeling is dat Doortrappen overal in Nederland wordt ingezet om de fietsveiligheid van ouderen te verbeteren. Daarom organiseerde Sipke van der Meulen, kwartiermaker van Doortrappen in Friesland, samen met de Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF) en Stichting Sport Fryslân in november een bijeenkomst over fietsveiligheid en ouderen. Buurtsportcoaches, gemeenteambtenaren, vertegenwoordigers van de Fietsersbond bogen zich daarbij over de vraag hoe Doortrappen kan dienen als paraplu en aanjager voor bestaande en nieuwe initiatieven over veilig fietsen en ouderen in de provincie. 

    Zo heeft de Friese afdeling van de Fietsersbond al veel ervaring met fietsclubs voor ouderen. Volgens coördinator Kees Mourits is het belangrijk aan te sluiten bij de sociale kant van het fietsen. 'Samen dingen beleven onderweg werkt goed: de theetuin, een terrasje, bezoek aan de zorgboerderij.’ De boodschap hoe je dat veilig kunt blijven doen, komt dan vanzelf mee. Mourits ziet daarom kansen voor Friesland door aan te sluiten bij Doortrappen: ‘Onder één paraplu maakt wat we toch al doen sterker.’ Lachend: ‘Bovendien kunnen ook wel wat pr en marketing gebruiken, zodat onze fietsclubs groter worden.’
     

    Ook Doortrappen?

    Gemeenten die ook aan de slag willen met Doortrappen, vinden alle informatie op de website van Doortrappen en kunnen zich aanmelden via de mail: info@doortrappen.nl. Hier vind je de handleiding voor gemeenten die willen starten met Doortrappen. Of bekijk de filmpjes: over de methode Doortrappen en over de pilot in de gemeente Alphen aan den Rijn.

Relevantie

Scroll naar boven