Bij gebrek aan concrete data over fietsongevallen gebruiken wetenschappers steeds vaker andere informatiebronnen. Zo loopt er onderzoek naar mogelijkheden om aan de hand van bijna-ongevallen risicovolle locaties in beeld te brengen. En er wordt gebruik gemaakt van meldingen van de fietsers zelf. Recent voorbeeld daarvan is ‘Ping if you care’, waarbij fietsers in Brussel middels een druk op een knop aan het stuur gevaarlijke situaties konden melden.

In dat kader passen ook de uitgebreide enquêtes onder fietsers waarbij gevraagd wordt naar hun ervaringen met betrekking tot fietsongevallen. Zo liet een onderzoek van de ANWB onder 435 fietsers onlangs zien dat infrastructurele oorzaken vaak ten grondslag liggen aan enkelvoudige ongevallen, zoals paaltjes, boomwortels en glad wegdek.

De resultaten van dat laatste onderzoek worden bevestigd door nieuw Zwitsers onderzoek van de Swiss Council for Accident Prevention, gepubliceerd in het tijdschrift Accident Analysis & Prevention. Dat onderzoek richtte zich op berijders van elektrische fietsen, met nadruk op enkelvoudige ongevallen. Om daar meer over aan de weet te komen, ondervroeg men (in 2016) 3658 e-fietsers. Van hen had 17% (638) wel eens te maken gehad met een enkelvoudige ongeval.

Mensen die veel kilometers maken lopen meer kans op een ongeval. Ook mannen overkomt het vaker dan vrouwen en ongevallen gebeuren vaker op weg naar het werk of naar school dan op recreatieve tripjes. Tot zover zijn de resultaten vrij voorspelbaar. Opvallender zijn de conclusies dat het type e-fiets (gewone 25 km-e-fiets of de 45 km-speedpedelec) niet uitmaakt voor het ongevalsrisico en dat leeftijd geen factor van betekenis is.

Net als bij het ANWB-onderzoek kwamen infrastructurele zaken als belangrijke ongevalsoorzaak naar voren. Slippen op natte bladeren, ijs of gravel, vallen door gaten in het wegdek, stoeprandjes en tramrails werden veel genoemd evenals uitwijkmanoeuvres (voor andere fietsers, objecten op wegdek).

22% van de enkelvoudige ongevallen liep af zonder letsel, 53% hield er licht letsel aan over, 18% middelmatige letsel en 7% ernstig letsel. Een minder goede afloop van een ongeval kwam vaker voor bij vrouwen, ouderen, fietsers van speedpedelecs en e-fietsers die zichzelf minder fit vonden in vergelijking met mensen van dezelfde leeftijd.

Het hogere letselrisico voor oudere e-fietsers is niet verrassend vanwege hun hogere fysieke kwetsbaarheid, aldus de onderzoekers. En bij de speedpedelecs zal de hogere snelheid een rol spelen.

De meeste e-fietser (82%) waren overigens wel van mening dat het ongeval ook zou zijn gebeurd als ze op een gewone fiets hadden gereden.

Het idee dat voornamelijk oude, onervaren e-fietsers betrokken zijn bij enkelvoudige ongevallen, kon niet worden bevestigd in deze studie, aldus de Zwitserse onderzoekers. Maar ze constateren ook dat er nog altijd geen studies bekend zijn waarbij een gedetailleerde vergelijking is gemaakt van e-fietsers en gewone fietsers als het gaat om de frequentie en kenmerken van enkelvoudige ongevallen. Ook dit onderzoek geeft daar geen antwoord op. ‘Maar er zijn aanwijzingen uit een aanvullende analyse die gegevens uit officiële statistieken combineert met blootstellingsgegevens dat e-bikes een aanzienlijk hoger risico hebben op ernstige enkelvoudige ongevallen in vergelijking met conventionele fietsen (45,4 versus 16,8 enkelvoudige ongevallen met ernstig of dodelijk letsel per honderd miljoen kilometer) (niet-gepubliceerde resultaten). De hogere snelheid van e-bikes in vergelijking met fietsen kan een verklaring zijn voor dit resultaat.’