Het omvangrijke bezit van fietsen en de ruime fietservaring stelt in Nederland hoge eisen aan een concept van deelfietsen. En in het bijzonder in een compacte stad zoals Leiden, waar veel zaken lopend vanuit de belangrijkste verkeersknooppunten bereikt kunnen worden.
Een
deel(of leen)fiets is een fiets die gedurende een beperkte periode – maximaal 24 uur – door meerdere berijders gebruikt kan worden en waarvan de berijder(s) niet de eigenaar(aren) is(zijn).
Dientengevolge is een deelfietsconcept (of fietsdeelsysteem) een manier om fietsen tijdelijk ter beschikking te stellen. Er kunnen
4 concepten worden onderscheiden:
- Vrij bruikbare fietsen
- Bemande fietsuitleen
- Uitleen via deelfietsstations
- Strooifietsconcept
Ieder concept heeft zijn
eigen voor- en nadelen, waarbij de laatste tijd veel aandacht is besteed aan de nadelen, zoals het gebrek aan kwaliteitsbeheer van de fietsen, gebrekkige beschikbaarheid naar tijd een plaats, ongestructureerd achter laten van strooifietsen (verrommeling straatbeeld) of vandalisme.
Toch kunnen deelfietssystemen goede (bedrijfseconomisch) overlevingskansen hebben en soms (maatschappelijk) gewenst zijn, daar waar zij een bijdrage leveren aan verplaatsingen zonder het milieu te belasten en het tegengaan van congestie.
Een
deelfietsconcept voldoet vanuit de fietsoptiek bezien tenminste aan de volgende
voorwaarden:
- De fietsen zijn technisch betrouwbaar, wat een goed functionerend systeem van schadeherstel en onderhoud vereist.
- Uit oogpunt van veilig en comfortabel fietsen moet een leenfiets flexibel aanpasbaar zijn aan de lichaamsbouw van de huurder (Een fiets moet passen).
- Het concept belemmert niet overige fietsers, door verhoging van de druk op fietsparkeerfaciliteiten (dus: meer fietsen = meer fietsparkeerplaatsen). Leenfietsen nemen dus niet de parkeerplek van fietsen voor bewoners in beslag, zoals dat b.v. bij het strooifietsconcept kan optreden.
- De beschikbaarheid van deelfietsen is ruim zo niet bijna gegarandeerd, omdat anders de animo voor verplaatsingen met de fiets (weer) wordt aangetast.
Concessieverlening is zeer gewenst en maakt het bovendien mogelijk om maatschappelijke doelstellingen bij de beslissingen mee te laten wegen. De gemeente dient dus doelstellingen voor een deelfietsconcessiebeleid te formuleren.
De markt voor deelfietsconcepten lijkt in Leiden vooral weggelegd te zijn voor
vier doelgroepen:
- Pendelaars zullen de fiets in de ochtend vanuit de beide verkeersknooppunten willen. ophalen en aan het einde van de dag willen inleveren (natransport).
- Studenten hebben meer over de dag gespreide behoefte aan een fiets.
- Zakelijke (bedrijfs)bezoeker komt veelal voor een dagdeel.
- Misschien (buitenlandse) toeristen, gedurende de gehele dag van en naar verkeersknooppunten en parkeerplaatsen.
Is dus een deelfietssysteem goed voor fietsers in Leiden? Een systeem dat comfortabel en veilig fietsen bevordert is altijd welkom. Ook in Leiden, mits aan een aantal minimumvoorwaarden vanuit fietsoptiek bezien is voldaan. In hoeverre echter hier een deelfietsconcept (economische) levensvatbaar is, is verre van duidelijk.