In veel steden over de hele wereld zijn grootschalige stedelijke deelfietssystemen succesvol geïntroduceerd als onderdeel van het stedelijk mobiliteitssysteem. In Nederland ziet de situatie met betrekking tot de deelfiets er heel anders uit. In Nederland zijn er, op de OV-Fiets na, nog altijd geen grootschalige deelfietssystemen. De reden hiervoor is de terughoudendheid van overheden en marktpartijen met betrekking tot de deelfiets in Nederland, welke wordt veroorzaakt door het hoge fietsbezit in ons land. De laatste jaren ontstaat er echter ook in Nederland steeds meer aandacht voor de deelfiets en de effecten die de deelfiets kan hebben op de stedelijke mobiliteit.

Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de ruimtelijke effecten van een deelfietssysteem voor de Nederlandse steden. Om deze te kunnen bepalen is er eerst uitgebreid onderzocht wat de potentie is van de deelfiets in Nederland en wat de mobiliteitseffecten kunnen zijn. Om dit te onderzoeken is er literatuurstudie gedaan, zijn er buitenlandse deelfietssystemen geïnventariseerd en zijn er experts ondervraagd.

Vast staat dat de Nederlandse situatie met betrekking tot de deelfiets en de fiets in het algemeen sterk afwijkt van de situatie in het buitenland, omdat in Nederland het fietsbezit veel hoger ligt dan in enig ander land. Resultaten en effecten van buitenlandse deelfietssystemen kunnen daarom niet één op één op Nederland geprojecteerd worden. Dit betekent echter niet direct dat er in Nederland geen potentie is voor de deelfiets buiten de OV-Fiets.

Het succes van de OV-Fiets toont aan dat er ook in Nederland behoefte is aan een fiets als de eigen fiets niet beschikbaar is. Deze situaties beperken zich niet alleen tot het natransport vanaf het station. Verder is het aannemelijk dat wanneer de flexibiliteit van de OV-Fiets toeneemt, de vraag ook toe zal nemen. Er zit onder andere om deze reden zeker meer potentie in de deelfiets in Nederland, maar het fietsbezit zal altijd een rol blijven spelen. Aan de hand van de onderzoeksresultaten worden in de scriptie worden drie kansrijke toekomstscenario’s geschetst voor de toekomst van de deelfiets in Nederland.

Deelfietssystemen kunnen onder andere effecten hebben op het autogebruik, het gebruik van openbaar vervoer, de fietsparkeerdruk en het gebruik van openbare ruimte. Welke effecten zich precies voordoen en in welke mate deze zich voordoen hangt af van de manier waarop een deelfietssysteem wordt ingericht en gebruikt. In het kader van verlichting van fietsparkeerdruk door de deelfiets zijn met name de ‘tweede fietsen’ van mensen kansrijk om uit de stallingen te verdwijnen door de deelfiets. Dit wil zeggen dat als mensen die een tweede fiets bezitten in de stad waar zij werken deze fiets weg zouden doen voor de deelfiets dat dit een merkbaar effect zal hebben op de fietsparkeerdruk. Hoe groot dit effect precies zal zijn is onzeker, mede omdat de deelfietsen hiervoor terugkomen als verzwaring van de fietsparkeerdruk. Als inwoners in de eigen stad verleid kunnen worden tot het gebruik van een deelfiets in plaats van de eigen fiets dan zal dit echt effect hebben op de fietsparkeerdruk. In de kansrijke toekomtscenario’s wordt echter duidelijk dat de deelfiets voorlopig waarschijnlijk niet in grote getalen in de eigen stad gebruikt zal gaan worden. In het kader van de effecten van de deelfiets op het openbaar vervoer zal de rol van
de deelfiets in het stedelijk OV-netwerk in Nederland beperkt blijven als aanvulling op het openbaar vervoer. Voor een grote groep mensen zal de deelfiets tevens kunnen fungeren als alternatief voor het openbaar vervoer, maar voor een andere groep mensen zal dit niet opgaan.

Om een succesvol deelfietssysteem op te zetten is het aan te raden om een deelfietssysteem te ontwerpen vanuit de doelstelling en de doelgroep die voor ogen is. Verder wordt aanbevolen om bij het ontwerp van een deelfietssysteem rekening te houden met de gevolgen die bepaalde ontwerpkeuzes hebben voor de ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte stad. Daarnaast wordt aan overheden aanbevolen om goed na te denken over de rol van de overheid binnen een deelfietssysteem. Daarbij is het met name belangrijk dat de overheid een deelfietssysteem ruimtelijk kan reguleren in het kader van het waarborgen van de ruimtelijke kwaliteit van de stad.