In 2010 verongelukten zo’n 160 fietsers dodelijk, een kwart van alle verkeersdoden. En het aantal ernstig gewonden onder fietsers is de afgelopen jaren gestegen tot ruim 9.000. Uit de ziekenhuisregistratie blijkt dat 60 procent van alle ernstig verkeersgewonden onder fietsers slachtoffer is van een enkelvoudig fietsongeval. En de helft van de enkelvoudige fietsongevallen heeft één of meer aan infrastructuur gerelateerde factoren als (mede)oorzaak. Daarom ligt in Fietsberaadpublicatie 19a - Grip op enkelvoudige ongevallen - het accent op dit type ongevallen met een aantal aanbevelingen om de oorzaken aan te pakken.
Zo zou gladheid door sneeuw en ijzel beter bestreden kunnen worden, vooral op de hoofdfietsroutes. Daarnaast zijn fietsers bij winters weer gebaat bij goede informatie en eventueel waarschuwingsborden. Maar ook de rest van het jaar is het zaak bladeren en dergelijke van de hoofdfietsroutes te vegen en na werkzaamheden zand en split op te ruimen.
Fietser verongelukken ook door botsingen tegen trottoirbanden of valpartijen in de berm. Daarom beveelt de publicatie onder meer aan bij smalle fietspaden de trottoirbanden liever weg te laten of beter te laten opvallen door een rij witte klinkers of gebruik van verschillende verhardingssoorten aan weerszijden.

Paaltjes
Berucht zijn botsingen met paaltjes of wegversmallingen. Het rapport pleit ervoor paaltjes alleen toe te passen waar ze strikt noodzakelijk zijn waarbij uitneembare of eventueel flexibele paaltjes zijn te prefereren boven neerklapbare paaltjes. Verder is altijd een inleidende ribbelmarkering noodzakelijk.
De kans op ongevallen met fietsers onderling wordt verkleind als fietsers voldoende ruimte hebben om elkaar te passeren en in te halen. Daarom is het belangrijk dat de breedte van fietspaden is afgestemd op het gebruik. Voor eenrichtingsfietspaden beveelt het rapport 2,00 meter als minimum aan en 4,00 meter bij zeer hoge fietsintensiteiten. Voor tweerichtingsfietspaden is 2,50 meter het minimum en bij hogere fietsintensiteiten 3,50 à 4,00 meter.

Plan van Aanpak voor Decentrale Overheden
De publicatie 19a geeft ook de aanzet om te komen tot een plan van aanpak, specifiek gericht op de aanpak van enkelvoudige ongevallen. Rijkswaterstaat en Fietsberaad zijn voornemens deze aanzet samen met een aantal gemeenten verder uit te werken in de praktijk. Het gaat onder andere om het tastbaar maken van het probleem voor de beslissers en beleidsmakers, het optimaliseren van onderhoud en beheer, het verzamelen van gegevens en klachten en de evaluatie van maatregelen.

Ongevallen met motorvoertuigen
Er vallen ook veel slachtoffers bij fietsongevallen waarbij motorvoertuigen zijn betrokken. Dat onderwerp komt uitgebreid aan de orde in Fietsberaadpublicatie 19b, Grip op fietsongevallen met motorvoertuigen. Dergelijke ongevallen zijn in belangrijke mate terug te dringen door het aantal ontmoetingen tussen fietsers en andere verkeersdeelnemers te verkleinen. Dat kan door enerzijds het autoverkeer te bundelen op een grofmazig hoofdwegennet en anderzijds grote verblijfsgebieden te realiseren.
Verder zoomt de publicatie in op ongevallen met fietsers die op en langs een voorrangsweg fietsen of een voorrangsweg oversteken. Behalve dat het uit veiligheidsoverwegingen de voorkeur heeft om vrijliggende fietspaden aan te leggen (op 2,00 tot 5,00 meter van de voorrangsweg) beveelt de publicatie aan om in zijstraten een drempel of uitritconstructie toe te passen.
Voor overstekende fietsers geldt dat snelheidsremmende voorzieningen voor het motorverkeer op of voor een kruising positief uitpakken. En op wegen met meer dan twee rijstroken zijn middengeleiders essentieel voor de veiligheid van overstekende fietsers.
In de publicatie wordt overigens vastgesteld dat tweerichtingsfietspaden onveiliger zijn dan eenrichtingspaden en dat dit vraagt om grote terughoudendheid bij de toepassing van dit soort paden.

Dodehoekongevallen
Aparte aandacht besteed publicatie 19b aan dodehoekongevallen met vrachtauto’s. Die gebeuren veel op kruispunten met verkeerslichten. Voor oplossingen kan men denken aan het conflictvrij regelen van auto- en fietsstromen. Of aan een voorstart en een terugliggende stopstreep ten gunste van de fietsers. Verder is een ruime afstand (5,0 meter) tussen rijbaan en fietspad gunstig. Ook kan men een rechtsafverbod voor vrachtauto’s overwegen. Andere maatregelen zijn het weren van vrachtauto’s in bepaalde uren (bijvoorbeeld op schoolroutes) of op bepaalde wegen, door het instellen van zogenaamde kwaliteitsnetwerken voor het goederenvervoer.

Actieprogramma Verkeersveiligheid
In het zojuist verschenen actieprogramma Verkeersveiligheid gaat minister Schultz ook in op andere mogelijkheden die decentrale overheden hebben om de fietsveiligheid te verbeteren, zoals de pilot Power of Control van het ROV-Utrecht en het ROVG op scholen, waarbij jongeren onder andere worden aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid en het leren omgaan met prikkels van buitenaf en de cursus ‘Fietsen op de elektrische fiets’ gericht op senioren, die door de provincie Flevoland wordt aangeboden.