Tussen 2000 en 20005 groeide het aantal fietsritten in het voortransport naar het station met ongeveer 46 procent. Het aantal fietsen in onbewaakte stallingen groeide nog aanzienlijk sneller. Dit blijkt uit onderzoek van het Fietsberaad. Het opruimen van weesfietsen en lagere stallingstarieven zouden de stallingsnood in ieder geval voorlopig enigszins kunnen lenigen.
In 1988 kwam 45 procent van de treinreizigers met de fiets naar het station. Dit daalde tot 27 procent in 2000, waarna het weer gegroeid is tot 39 procent in 2005. In de eerste jaren van deze eeuw weet de fiets vooral terrein terug te veroveren op bus, tram en metro. Een deel van de verklaring ligt volgens het onderzoek van het Fietsberaad in de tariefverhogingen. Daarnaast is er met name in de rustiger uren bij veel stations gesneden in de buslijnen. Ook zouden eventuele weersveranderingen debet kunnen zijn aan daling van het gebruik van bus, tram en metro.
Tussen 2002 en 2005 stijgt het aantal fietsritten in het voortransport onverminderd door. De belangrijkste motor achter deze stijging is de groei van het treingebruik, deels veroorzaakt door een groeiende studentenpopulatie.
Bewaakte stallingenverliezen terrein
Desondanks kampen kleine bewaakte stallingen met een forse daling van de klandizie. Dit heeft deels te maken met het verbeterde aanbod van onbewaakte stallingen. Sinds 1999 is Prorail in het kader van het project Ruimte voor de Fiets bezig met de modernisering van fietsparkeervoorzieningen bij stations. Een groot deel van de (onbewaakte) stallingen bij kleinere stations is inmiddels aan bod geweest. Bij deze kleine stations met gemoderniseerde stallingen lijkt het fietsgebruik inderdaad wat sterker te groeien ten koste van andere vervoerwijzen. Tegelijkertijd treedt er echter een verschuiving op van de bewaakte stalling naar de verbeterde onbewaakte stalling. Ook de grote bewaakte stallingen merken de concurrentie van het verbeterde aanbod van onbewaakte stallingen in de openbare ruimte.
Uit tellingen blijkt verder dat de vraag naar onbewaakte stallingen de afgelopen jaren aanzienlijk sneller is gestegen dan het aanbod van klemmen. Met name bij (middel)grote centrumstations leidt dit tot nijpende situaties. Men probeert hier de vraag wel bij te benen. De capaciteit groeit hier sneller dan bij de andere stations, ongeveer met 5 procent per jaar. Echter: de vraag naar gratis plekken groeit hier minstens met het dubbele. De tekorten lopen daardoor op. Bij 80 procent van de (middel)grote centrumstation is in 2005/2006 een aanzienlijk tekort aan onbewaakte plekken. Gemiddeld is er bij deze stations voor 500 fietsen geen plek beschikbaar.
Weesfietsen ruimen
Uitbreiding van het aanbod van onbewaakte stallingen is noodzakelijk, aldus het onderzoek van het Fietsberaad. Dat vergt aanzienlijke investeringen. In eerst instantie is 43 miljoen euro nodig. Maar op veel plaatsen ontbreekt de ruimte en zal ondergronds gebouwd moeten worden. Dat zou nog eens 94 miljoen euro vergen.
Er zijn echter nog goede en goedkopere mogelijkheden op korte termijn de problemen te verlichten. De belangrijkste is het opruimen van weesfietsen. Uit tellingen van het Fietsberaad in Haarlem, Nijmegen, Eindhoven en Leiden blijkt dat gemiddeld 23 procent van de klemmen bezet wordt gehouden door fietsen die niet meer opgehaald worden, de zogenaamde weesfietsen. Wanneer het lukt om het percentage weesfietsen te verlagen naar ongeveer 3 procent is op korte termijn de grootste nood gelenigd. Het gebruik van de bestaande capaciteit kan verder opgevoerd worden door een maximum stallingsduur van een week in te voeren. Hierdoor komt dagelijks nog eens 8 procent van de klemmen extra klemmen vrij. Een laatste mogelijkheid is het beter benutten van de capaciteit in de bewaakte stallingen. In een aantal gevallen is er een tekort aan onbewaakte stallingen in de openbare ruimte, terwijl de bewaakte stalling niet vol staat. De hoogte van het stallingstarief is voor veel onbewaakte stallers de belangrijkste reden om geen gebruik te maken van de bewaakte stallingen, zo blijkt uit een enqu�te in eerder genoemde steden. Verlagen van het stallingstarief bij stations met een capaciteitstekort in de openbare ruimte zou kunnen bijdragen aan de oplossing van het probleem.
Het onderzoekrapport (Fietsberaadpublicatie 12) kan besteld worden door hier te klikken. In het februarinummer van Fietsverkeer is een uitgebreid artikel over het onderzoek opgenomen.