Elektrisch Fietsen - Marktonderzoek en verkenning

Een elektrische fiets is een fiets met trapondersteuning: je moet zelf fietsen, maar
wordt daarbij ondersteund door een accu. De verkoop van elektrische fietsen in
Nederland is in de afgelopen jaren fors toegenomen. Er is echter weinig bekend over
het gebruik en de toekomstmogelijkheden van de elektrische fiets in Nederland.
Om hier inzicht in te krijgen is zowel de wetenschappelijke literatuur als bestaande
feitelijke informatie over het (elektrisch) fietsgebruik vergaard en is een marktonderzoek
onder huidige en potentiële gebruikers uitgezet. Vervolgens heeft een verkenning
plaatsgevonden van de toepassingsmogelijkheden en de mogelijke gevolgen van
het breed beschikbaar komen van de elektrische fiets in Nederland vanuit het oogpunt
van mobiliteit, gezondheid en milieu.

Literatuurstudie naar gezondheidseffecten Van regelmatig fietsen (naar het werk) is bekend dat dit het risico op sommige chronische
aandoeningen vermindert en dat het een positieve invloed heeft op enkele risicofactoren
van hart- en vaatziekten. Of deze gezondheidseffecten ook worden bereikt
door gebruik te maken van de elektrische fiets is op basis van de bestaande literatuur
nog niet te zeggen. Een tweetal verkennende studies hebben wel laten zien dat
elektrisch fietsen waarschijnlijk voldoende intensief is om conditie- en gezondheidseffecten op te kunnen leveren. Mogelijke gezondheidseffecten zoals bij regelmatig  woon-werk fietsen op de conventionele fiets zouden dus ook bij elektrisch fietsen op kunnen treden. Ook kunnen er op basis van de bestaande literatuur geen uitspraken gedaan worden over de gebruiksredenen van de elektrische fiets. De internationale
data die er zijn op dit gebied zijn niet generaliseerbaar naar de Nederlandse situatie.
Als potentiële doelgroepen voor het gebruik van de elektrische fiets kan naast forenzen,
ouderen en chronisch zieken ook gedacht worden aan ouders van jonge kinderen
en bepaalde beroepsgroepen.

Marktonderzoek Respondenten van een omnibusonderzoek zijn gescreend op onder meer bezit en interesse in de elektrische fiets. Vervolgens is een steekproef getrokken van circa 1.600
personen (elektrische fietsbezitters, geïnteresseerden en niet-geïnteresseerden in de
elektrische fiets), die uitgenodigd werden om deel te nemen aan een vervolgonderzoek.
In totaal hebben 1.448 respondenten een vragenlijst ingevuld waarin de interesse
in en het gebruik van de elektrische fiets, inclusief de effecten van de elektrische
fiets op het verplaatsingsgedrag werden nagegaan. Uit de resultaten blijkt dat
momenteel 3% een elektrische fiets bezit en dat ruim 40% geïnteresseerd is in dit
product. Het bezit is met name populair onder de 65-plussers en slechts in beperkte
mate onder forenzen. Men vindt de elektrische fiets dan ook vooral geschikt voor
mensen met een lichamelijke beperking en ouderen/bejaarden. De elektrische fiets wordt met name gebruikt voor recreatieve fietstochten en winkelen/boodschappen
doen. Het gebruik van de trapondersteuning verschilt per doeleinde. Gemiddeld genomen
gebruikt bijna 40% van de elektrische fietsers gewoonlijk geen of de minimale
trapondersteuning, tegenover een kwart die gewoonlijk de maximale trapondersteuning
gebruikt. De elektrische fiets heeft ertoe geleid dat men sneller, vaker en langere
afstanden is gaan fietsen. Vooral de gewone fiets en de auto worden nu minder vaak
gebruikt. Een meerderheid van de elektrische fietsgebruikers vindt dat de overheid en
werkgevers het gebruik van de elektrische fiets moeten stimuleren.

Toekomstmogelijkheden De mogelijk gunstige effecten op mobiliteit, gezondheid en milieu zijn geschat op
basis van de resultaten van het bovengenoemde marktonderzoek en de reeds beschikbare
kennis over het fietsgebruik in Nederland en de effecten daarvan op mobiliteit,
gezondheid en milieu. Daarbij is uitgegaan van de aanname dat het bezit van
elektrische fietsen in de toekomst even hoog is als het bezit van de gewone fiets nu.
Specifieke aandacht is besteed aan twee belangrijke doelgroepen van de elektrische
fiets: forenzen en 65-plussers.

Effecten op mobiliteit De afstand die forenzen met een elektrische fiets afleggen om op hun werk te komen
is anderhalf keer langer dan die van forenzen die een gewone fiets gebruiken. Met een
gewone fiets leggen ze gemiddeld 6,3 km af, met een elektrische fiets neemt dit toe
tot 9,8 km, zo blijkt uit het marktonderzoek. Nu wordt voor meer dan de helft van de
ritten tot 4 km de fiets gebruikt. Verwacht wordt dat - als het bezit van elektrische
fietsen in de toekomst even hoog is als het bezit van de gewone fiets nu - in meer dan
de helft van de ritten tot 6 km worden gekozen voor de fiets.
Het aantal keren dat Nederlanders de fiets nemen, zal daardoor waarschijnlijk met
3 tot 5% toenemen. Specifiek voor het woon-werkverkeer is de verwachte stijging
hoger, namelijk tussen de 4 en 9%, en in de groep ouderen zal deze 3 a 4% zijn. Door
de toename van het aantal fietsritten zal het gebruik van de auto licht afnemen. Het
effect is echter te klein om tot minder lange files te leiden. Vooral korte autoritten zullen
worden vervangen door de fiets en eventuele extra ruimte op de weg zal andere
automobilisten juist uitnodigen vaker de auto te gebruiken. Wel kan de bereikbaarheid
binnen de steden verbeteren.

Effecten op gezondheid Het inschatten van de gezondheidseffecten van de elektrische fiets is gericht op twee
belangrijke thema’s in het preventiebeleid van de overheid: het stimuleren van voldoende
bewegen en het tegengaan van overgewicht.

Gezond Bewegen (NNGB1) te verwachten is onder forenzen en onder geïnteresseerde
65-plussers. De totale stijging in het percentage volwassen Nederlanders dat de
bovengenoemde beweegnorm behaalt, berekend vanuit de marktonderzoeksresultaten,
komt neer op ongeveer 1%. Wordt het gebruik van de elektrische fiets verder
gestimuleerd en wordt het bezit in de toekomst even hoog als het bezit van de gewone
fiets nu, dan kan dit percentage verder toenemen.
Ook leidt het toegenomen elektrisch fietsgebruik tot extra calorieverbruik. Terwijl
normaal het gemiddelde lichaamsgewicht van de volwassen Nederlander jaarlijks
met 0,5 kilogram toeneemt, is het in de groep forenzen mogelijk om door elektrisch
fietsen circa 0,05 à 0,1 kilogram van deze toename in lichaamsgewicht te voorkomen.
Daarmee is door de elektrische fiets potentieel 20% van de jaarlijkse gewichtstoename
te voorkomen. Het stimuleren van elektrisch woon-werk fietsen kan dus helpen
een gezond lichaamsgewicht te krijgen of te behouden.

Effecten op milieu
Elke kilometer afgelegd op een elektrische fiets in plaats van met de auto of openbaar
vervoer leidt tot minder koolstofdioxide(CO2)-uitstoot. Meer fietsritten betekenen
circa 70 gram minder CO2-uitstoot per gefietste kilometer. In totaal kan hierdoor
maximaal ongeveer 110 tot 280 kiloton CO2-uitstoot in Nederland per jaar vermeden
worden. Hoewel dit slechts een fractie is van de totale uitstoot in Nederland, is dit
niet verwaarloosbaar. Het effect is te vergelijken met het terugbrengen van de uitstoot
van alle personenauto’s in Nederland met één tot enkele grammen per afgelegde
kilometer.
Opgemerkt moet worden dat bij het breed beschikbaar komen van de elektrische fiets
er tevens aandacht nodig is voor de verkeersveiligheid, want de hogere snelheid kan
tot meer ongelukken leiden. Daarnaast wordt de fietser door het toegenomen fietsgebruik
meer blootgesteld aan luchtverontreiniging en kan de toename van het aantal
elektrische fietsen in het verkeer consequenties hebben voor de infrastructuur (waaronder
aanleg van meer fiets(snel)wegen, grotere behoefte aan bewaakte fietsstallingen
en accu-oplaadpunten).

Conclusie Geconcludeerd kan worden dat het stimuleren van het elektrische fietsgebruik positieve
gevolgen kan hebben voor mobiliteit, gezondheid en milieu. Nederlanders zullen
vaker en langer fietsen. Dit leidt waarschijnlijk niet tot minder files, maar wel tot een
betere bereikbaarheid. Meer Nederlanders zullen gaan voldoen aan de NNGB en ook
zullen ze minder snel dik worden. Tenslotte is door vermindering van de CO2-uitstoot
ook een netto positief effect te verwachten op klimaatverandering.

Zoals aangegeven wordt in deze schattingen uitgegaan van een maximaal effect,
waarbij het bezit van elektrische fietsen in de toekomst even hoog is als het bezit van
de gewone fiets nu. Hoe groot de effecten daadwerkelijk zullen zijn, is afhankelijk van
de mate waarin elektrisch fietsen ingang vindt in Nederland en bij welke doelgroepen
dit gaat gebeuren.

Er zijn nog geen reacties geplaatst