Platform Veilig fietsen

Inpassing van fietsen wordt steeds grotere uitdaging

  • Soort:Nieuws Fietsberaad
  • Datum:14-04-2021
Wat kunnen we in de toekomst verwachten van de deelfiets en de elektrische fiets? Is MaaS echt kansrijk? En leidt de zelfrijdende auto op den duur tot meer autokilometers?

  • In de Nationale Omgevingsvisie wordt het beleid doorgezet dat verdere verstedelijking zoveel mogelijk binnen de huidige stedelijke contouren moet plaatsvinden. Inbreiding heeft grote voordelen voor bereikbaarheid van allerlei plekken met de fiets, te voet en met het stedelijke openbaar vervoer. De inpassing van fietsen wordt wel een steeds grotere uitdaging, vanwege de toename van fietsen in het algemeen, en de grotere schakering aan fietstypes.

    Binnen het programma Smart Urban Regions of the Future van het kennisinitiatief VerDuS (Verbinden van Duurzame Steden) is de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar stedelijke mobiliteit. Onder de titel ‘Innovaties in stedelijke mobiliteit’ zijn de uitkomsten van die onderzoeken gebundeld in een uitgave die vooral ingaat op de vraag wat er op grond van deze wetenschappelijke kennis gedaan (of juist niet gedaan) zou kunnen worden in het licht van beleid. En dat in de context van maatschappelijke vraagstukken zoals woningbouw en duurzaamheid. Een nuttige stap die bij wetenschappelijk onderzoek nogal eens wordt overgeslagen.

    Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid, Technische Universiteit Delft, had daarbij het voortouw en hij en aantal co-auteurs laten onderwerpen de revue passeren als de toekomst van de elektrische auto, MaaS, autonoom rijden, en het gedrag van de reiziger. En ook over fietsinnovaties wordt het nodige gezegd. Bijvoorbeeld over de voors- en tegens van de deelfiets.

    Deelfietsen
    Als het gaat om het reizen per openbaar vervoer, vooral de trein, is een deelfiets met name aantrekkelijk aan de bestemmingskant. En voor toeristen die niet-routinematige verplaatsingen maken. Voor de samenleving biedt de deelfiets voordelen als mensen daardoor overstappen van de auto op de fiets, de deelfiets de druk op fietsenstallingen vermindert (denk aan sommige stations) en de deelfiets de druk van fietsen stallen in binnensteden vermindert omdat mensen de eigen fiets verruilen voor de deelfiets.
    Deelfietsen op P&R-locaties kunnen succesvol zijn. Ongeveer 90% van de mensen geeft aan P&B acceptabel te vinden mits de afstand niet meer is dan 3 km en de fietsrit niet meer dan 15 minuten vergt. P&B lijkt vooral interessant als de totale reisafstand meer dan 10 km bedraagt; bij kortere reisafstanden is de fiets voor de gehele rit interessant.
    Maar mensen zullen hun eigen fiets pas weg doen en gebruik gaan maken van een deelfietssysteem als dat betaalbaar, comfortabel en betrouwbaar is (kleine kans dat er geen fiets beschikbaar is). Onderzoek leert ook dat de deelfietsen binnen 100 à 200 meter loopafstand moeten worden aangeboden en op veel plaatsen kunnen worden achtergelaten. Als mensen al zullen overstappen, dan zal het zeker drie tot vijf jaar duren, zo verwacht Van Wee. Het deelfietssysteem zal namelijk moet bewijzen dat het langdurig aanwezig blijft, en dat het langdurig betrouwbaar, comfortabel en betaalbaar is. Daarnaast ligt overstap vooral voor de hand wanneer de eigen fiets wordt gestolen of kapot gaat.
    Nadelen zijn er ook. Het aanbod kan relatief groot kan zijn ten opzichte van de vraag, waardoor de fietsparkeerdruk en het ruimtegebruik voor fietsen toeneemt. Een ander nadeel kan zijn dat de niet-gebruikers nadelen ondervinden van de extra rijdende en geparkeerde deelfietsen. Tot slot kan het effect optreden dat drukkere plekken in de stad aantrekkelijker worden (want veel deelfietsen beschikbaar) ten koste van andere plekken in de stad.

    E-bikes in de stad
    Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van snelle opkomst van elektrische fietsen en speed pedelecs, constateren de Verdus-onderzoekers.  In de stad treden er vooral veiligheidsrisico’s op bij speed pedelecs op fietsroutes die als fietsstraat zijn ingericht. De speed pedelec gaat erg snel en kent veiligheidsrisico’s. Maar door die hogere snelheid kunnen deze ultrasnelle e-bikes soms wel een goed alternatief voor de auto zijn. Waar voordelen in nadelen omslaan en andersom hangt vrijwel zeker ook af van de kwaliteit van de fietsinfrastructuur, de vraag om welke categorie fietsers het gaat (denk bijvoorbeeld aan leeftijd) en de mate waarin die ook door andere fietsers (gewone fietsen, minder snelle e-bikes) wordt gebruikt.
    Wat in ieder geval van belang is dat de normen (bestaande, zoals die van CROW of nieuwe normen) voor weginrichting worden gevolgd. Het volgen van normen leidt niet alleen tot ‘betere’ ontwerpen, maar ook tot landelijke uniformiteit, waardoor gebruikers van de elektrische fiets in dit geval, maar ook andere weggebruikers, zoals automobilisten, weten wat ze moeten doen.
    Dat geldt ook voor snelle fietsroutes. Op routes die volgens die richtlijnen zijn opgesteld, neemt het fietsgebruik flink toe (gemiddeld met 33%), en het gebruik ervan neemt met het verstrijken van de tijd verder toe. Maar vooral in de bebouwde kom lukt het niet altijd om routes volgens die richtlijnen in te richten, en zijn afwijkingen nodig.

    Er zijn goede redenen om wegen autovrij te maken en om andere maatregelen te treffen ten faveure van de fiets. De baten van deze maatregelen zullen namelijk vaak opwegen tegen de kosten. Denk daarbij aan voordelen ten aanzien van bereikbaarheid, gezondheid, verkeersveiligheid, klimaat en milieu. Het is in de regel relatief eenvoudig om de investeringskosten van deze maatregelen te bepalen, maar in de praktijk blijkt het lastiger om de baten in geld uit te drukken bij concrete projecten, al is de handleiding die hiervoor enkele jaren geleden is geschreven door Decisio, een belangrijke stap in de goede richting.

Relevantie

Terug naar 'Kennisbank'
Submenu openen

Inpassing van fietsen wordt steeds grotere uitdaging

Scroll naar boven