Wereldwijd improviseren steden met maatregelen om de fiets meer ruimte te geven. De vraag is in hoeverre deze maatregelen ook nà de crisis bestaansrecht hebben.

Afgelopen Pasen werden in Nederland veel wegen naar recreatiegebieden afgesloten voor het autoverkeer. Belangrijkste reden was het voorkomen van een grote toeloop van bezoekers. Die kwamen er vervolgens op een aantal plaatsen toch, maar dan op de fiets. En zelfs dat waren er soms teveel, bijvoorbeeld bij de bloembollenvelden.

Nederland verkeert natuurlijk in een uitzonderingpositie als het gaat om de fiets en wegen tijdelijk afsluiten voor autoverkeer met als voornaamste doel de fietser meer ruimte te bieden, is hier nog niet of nauwelijks aan de orde geweest.  

In het buitenland ligt het anders. Waar de auto nog het primaat heeft, nemen overheden maatregelen om de fiets wel meer ruimte te geven ten koste van die auto.

Tijdelijke fietsstroken
In veel steden worden tijdelijke fietsstroken ingericht op rijstroken die tot nu toe voor de auto gereserveerd waren. Dicht bij huis gebeurt dat onder andere in Berlijn, waar met gele strepen in een paar dagen tijd fietsroutes werden gemarkeerd. Ook realiseerde men opgeblazen fietsopstelstroken bij verkeerslichten, vooral omdat fietsers zo beter afstand tot elkaar kunnen houden.

Budapest deed iets dergelijks. Onder meer om een alternatief te bieden voor het openbaar vervoer, bracht men eveneens tijdelijke fietsstroken aan.

Maar ook verder van huis ziet men kansen voor de fiets. In Bogota (Colombia) legt men maar liefst 76 km aan tijdelijke fietsstroken neer, daar ook en vooral om te voorkomen dat er teveel mensen met het openbaar vervoer reizen.

Veel steden gaan nog een stap verder en nemen ook de positie van de voetganger nadrukkelijk mee bij de tijdelijke verkeersingrepen. ‘Shared Streets for Social Distancing’ heet het in de Amerikaanse stad Berlington, waar bepaalde straten worden afgesloten en alleen lokaal verkeer wordt toegelaten en waar parkeren tijdelijk niet is toegestaan, om meer ruimte te scheppen voor voetgangers en fietsers.
In veel Amerikaanse steden worden ook de autoroutes door de stadsparkeren afgesloten voor autoverkeer, om zo voetgangers en fietsers de gelegenheid te geven meer afstand tot elkaar te houden, bijvoorbeeld in Boston. Ook het Canadese Calgary sluit in het weekend wegen af om mensen de ruimte te geven.

Verkeerslichten aanpassen
Een andere maatregel die een aantal steden toepast is om de verkeerslichten anders te programmeren en wel zodanig dat de drukknop niet meer nodig is. In Brussel doet men dat bijvoorbeeld. Daar heeft men ook de regelcycli verkort om rijen wachtenden te voorkomen. Dat stuit niet op praktische problemen, nu het autoverkeer daar drastisch is teruggelopen. Ook in steden als Auckland, Brisbane en Sidney is gebruik van de drukknop niet meer nodig.  

Een aantal steden zet ook de deelfiets in om de mobiliteit gaande te houden. In Berlijn is deelfiets nu de eerste 30 minuten gratis. In Austin kunnen gebruikers gratis drie dagen van de deelfietsgebruik maken, op kosten van de gemeente. En in Glasgow zijn gratis deelfietsen beschikbaar voor gezondheidswerkers.

Herverdeling openbare ruimte
Of en hoe deze en andere maatregelen ook nà de Coronacrisis overeind blijven weet niemand. In een aantal buitenlandse gemeenten worden de tijdelijke fietsstroken aangelegd op locaties waar al toekomstige uitbreidingen van het fietsnetwerk voorzien zijn, bijvoorbeeld Berlijn. Elders wordt voorzichtig geopperd dat men nà de crisis gaat bekijken of de voorzieningen wellicht permanent moeten worden.

Een reden daarvoor zou ook kunnen zijn dat de ‘1,5 meter economie’ nog lang kan duren, waardoor dat op zich maatregelen zou rechtvaardigen die voetgangers en fietsers meer ruimte bieden. De overheid in Nieuw Zeeland maakte in dat kader al de eerste schetsontwerpen, zoals de foto laat zien.

In ons land begint men daar voorzichtig ook over na te denken. CROW-Fietsberaad  en de Tour de Force willen liefst op korte termijn al de ervaringen met ’Coronamaatregelen’ meenemen bij de verkenningen naar het fietsbeleid van de toekomst. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om vragen als: moeten we er meer rekening houden bij de lopende projecten over de herverdeling van de openbare ruimte en gaat het mobiliteitsgedrag veranderen door meer thuiswerken, meer internetwinkelen, enz?
De komende tijd zullen we daar ongetwijfeld meer over horen.