Steden die willen uitgroeien tot fietsstad focussen vaak op de kwaliteit van de fietsinfrastructuur, onder meer geïnspireerd door voorbeelden uit Nederland en Denemarken. Maar dat zegt lang niet alles, zo stellen Samuel Nello-Deakan en Anna Nikolaeva van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen  van de UVA in een artikel in Urban Geography. Minstens zo belangrijk zijn sociale factoren.

Dat concluderen ze na onderzoek onder 28 buitenlandse nieuwkomers in Amsterdam. Waarom fietsen jullie? Dat was kortgezegd de insteek van de interviews met de nieuwbakken inwoners met uiteenlopende nationaliteiten en leeftijden.

Uit de antwoorden destilleerden ze zeven hoofdargumenten die aanzetten om op de fiets te stappen. De meeste blijken verder te gaan dan alleen de kwaliteit van de infrastructuur.

Zo vindt men de makkelijke en goedkope beschikbaarheid van een fiets in Amsterdam een pre. Een fiets koop je al voor minder dan €100 en zelfs nog veel goedkoper als je niet op de afkomst let. En anders kun je altijd wel bij een fietsenwinkel in de buurt goed terecht.

De fiets is ook concurrerend met andere vervoerwijzen. Het openbaar vervoer is bijvoorbeeld bijna altijd langzamer op korte afstanden en ingewikkelder in het gebruik en voor sommigen ook duur. En de auto kun je in Amsterdam wel vergeten: langzaam, duur en vind maar eens een parkeerplaats.

Fietsen is ook onderdeel van de Amsterdamse lifestyle, zo merkten de buitenlandse nieuwkomers. Zelfs al voordat ze in Amsterdam arriveerden wisten ze dat “iedereen in Amsterdam fietst. Het is onderdeel van de gewone leven”.

Er bestaat verder ook zoiets als sociale druk. Als je vrienden met de fiets komen wil je ook met de fiets komen. “En als je geen fiets hebt, ben je toch een beetje vreemd.”
En ja, dat Amsterdam gebouwd is voor de fiets, speelt ook mee bij het besluit om te gaan fietsen. Bovendien is fietsen leuk en makkelijk. Bijvoorbeeld om boodschappen te doen en om naar school te gaan.
De UVA-onderzoekers concluderen dat er naast de fysieke fietsinfrastructuur zoiets bestaat als menselijke infrastructuur. En ook dat de geïnterviewden niet om één bepaalde reden gingen fietsen, maar dat het fietsgebruik geleidelijk aan werd opgebouwd op basis van de eerder genoemde argumenten.
Het onderzoek laat volgens de onderzoekers vooral zien wat een stad tot een fietsstad maakt. Dat Amsterdam gebouwd is voor fiets, heeft niet alleen te maken met de infrastructuur maar ook met gedeelde sociale conventies die aanzetten tot het gebruik van die infrastructuur.

Dat maakt het natuurlijk ook tot een kip-en-ei probleem. Veel van de genoemde facturen hebben te maken met het bereiken van een kritische massa van actieve fietsers. “Maar daar kun je aan bijdragen door bijvoorbeeld goedkoop fietsen te verstrekken aan nieuwkomers en de druk op te voeren om te gaan fietsen. En te blijven fietsen.”