Innovaties Fietsparkeren

Standaard Programma van Eisen E-kluizen

  • Soort:Aanbevelingen & Richtlijnen
  • Auteur:Fred van der Blij en Maarten de Keijzer (Transtec) Linda Heilmann (LinLink)
  • Uitgever:CROW-Fietsberaad i.h.k.v. Tour de Force
  • Datum:29-06-2017
Dit Standaard PvE is bestemd voor overheden en (vervoer)bedrijven die E-kluizen willen plaatsen. Het Standaard PvE is&geen keurslijf. De aanbestedende overheid kan delen uit dit PvE gebruiken en elementen zelf invullen.

 

Klik op de knop om de link te openen (opent in een nieuw venster)

downloaden
  • De keten wordt een steeds belangrijker aspect van het OV-beleid. Op diverse plaatsen in Nederland wordt het OV-netwerk grofmaziger. Soms vanwege de introductie van snellere productformules zoals R-net en soms omdat vanwege teruglopende reizigersaantallen een fijnmazig netwerk financieel niet meer mogelijk is. In beide gevallen is de reiziger voor het voor- en natransport sterk op de fiets aangewezen. Soms is dat een ’stationsfiets’ en soms is dat een dure (elektrische) fiets. Die laatste wil niet iedereen onbeheerd op een halte of station achterlaten. 
    Bij vrijwel alle stations in Nederland staan fietskluizen die reizigers kunnen huren. Het gaat dan om een abonnement van een kluis op jaarbasis waarbij de huurder een sleutel krijgt opgestuurd. Diverse bushaltes zijn ook van dit type kluizen voorzien. Op zich functioneert dit systeem goed, maar het huren is omslachtig en deze kluizen zijn alleen geschikt voor reizigers die vrijwel dagelijks de kluis gebruiken. Voor incidentele stallers is dit systeem niet geschikt. Daarom zijn diverse regionale overheden op zoek naar een flexibel systeem van Fietskluizen die zowel door incidentele ‘Dagstallers’, als Abonnementhouders eenvoudig gebruikt kunnen worden.

    Vanuit de wens naar flexibele fietskluizen zijn twee pilots gestart. De provincie Utrecht heeft een pilot opgezet voor een blok van acht kluizen in de gemeente Zeist. Na diverse proeven zal deze pilot juni 2017 definitief van start gaan. Eind 2016 is daarnaast een pilot van de provincie Fryslân gestart. Zowel in Drachten als in Holwerd is een blok van acht kluizen geplaatst. Hoewel beide systemen sterk van elkaar verschillen is in beide pilots gekozen voor kluizen die niet langer met een fysieke sleutel maar elektronisch geopend kunnen worden, zogenoemde E-kluizen.
    Naast deze algemene ontwikkelingen heeft CROW-Fietsberaad de afgelopen jaren sterk geïnvesteerd in het toegankelijk maken van fietsenstallingen, onder andere door de introductie van de website veiligstallen.nl met bijbehorend Fietsparkeer Management Systeem. Onderdeel van dit systeem is een open dataset waarop iedereen kan zien waar er fietsenstallingen zijn, of die stallingen beheerd worden en wat de kosten en openingstijden zijn.

    Aanleiding en aanpak opstellen standaard PvE

    In het kader van de Tour de Force (zie www.tourdeforce2020.nl) is binnen de Ketenploeg geïnventariseerd welke uitdagingen er zijn om de OV-keten te bevorderen en hebben diverse kopgroepen zich gebogen over specifieke vraagstukken. Binnen de Ketenploeg kwam naar voren dat E-kluizen algemeen gezien worden als een mogelijke oplossing voor het stallen van de duurdere (elektrische) fietsen bij haltes. Er is een kopgroep E-kluizen geformeerd dat zich heeft gebogen over de vraag wat er voor nodig is om deze E-kluizen te realiseren. Uit deze kopgroep kwam onder andere de behoefte aan een standaard PvE voor E-kluizen naar voren dat zorgt voor:

    • Open data, zodat reizigers en marktpartijen zich kunnen informeren. Marktpartijen moeten de open data kunnen gebruiken in het kader van MAAS (Mobility as a service)
    • Standaardisatie zodat uitwisseling van onderdelen mogelijk is Daarmee wordt voorkomen dat de afhankelijkheid van één leverancier te groot wordt
    • Standaardisatie, waardoor de producten goedkoper kunnen worden Leveranciers kunnen een product ontwikkelen dat geschikt is voor meerdere Opdrachtgevers
    • Een handreiking voor Opdrachtgevers Opdrachtgevers krijgen snel een overzicht over het speelveld en hoeven niet ieder voor zich vanaf nul te beginnen

     
    In de kopgroep zitten vertegenwoordigers van de provincies Gelderland, Noord-Holland, Utrecht en Fryslân, de RET en de MRDH. Naast een inhoudelijke bijdrage hebben de vijf genoemde OV-autoriteiten ook financieel bijgedragen aan de realisatie van dit standaard PvE. De kopgroep heeft TransTec adviseurs opdracht gegeven een Standaard PvE op te stellen.
    Er is voor gekozen om in het Standaard PvE niet alle (technische) mogelijkheden te beschrijven. De ontwikkelingen gaan erg snel, zeker wat betreft identificeren en betalen. Het standaard PvE is gericht op technieken die op dit moment al gangbaar zijn. Daarbij is gebruik gemaakt van de ervaringen van beide bovengenoemde pilots. Vanuit verdere ervaringen en innovaties zal het standaard PvE de komende jaren steeds geactualiseerd worden.

    Doel Standaard PvE 

    Het Standaard PvE is bestemd voor overheden en (vervoer)bedrijven die E-kluizen willen plaatsen. Deze E-kluizen zijn in eerste instantie bedoeld om op OV-knooppunten te plaatsen, maar vanzelfsprekend zijn andere locaties ook mogelijk. Reizigers die de fiets voor het voor- en natransport gebruiken kunnen hun fiets in een kluis plaatsen. De kluizen bieden de gebruikers een droge en veilige stallingsmogelijkheid voor hun fiets. 
    Veelal zullen overheden die E-kluizen willen plaatsen dit via een aanbesteding (moeten) doen. Onderdeel van de aanbestedingsdocumenten is een Programma van Eisen (PvE). Het voorliggend Standaard PvE is voor overheden een hulpmiddel bij een dergelijke aanbesteding. Enerzijds hoeft niet bij iedere aanbesteding ‘het wiel’ opnieuw uitgevonden te worden en anderzijds leidt het standaard PvE tot eenduidigheid wat prettig is voor de leveranciers van de E-kluizen, maar ook voor de gebruikers die overal een gelijksoortig product tegenkomen.
    Dat neemt niet weg dat overheden ook hun eigen (beleids)punten in de opdracht voor plaatsing een plek moeten kunnen geven. Daarom is het Standaard PvE geen keurslijf. De aanbestedende overheid kan delen uit dit PvE gebruiken en elementen zelf invullen. Wel is het daarbij belangrijk dat de logica niet uit het oog verloren wordt. Die logica wordt in sterke mate bepaald door de verschillende domeinen waaruit het E-kluis systeem bestaat en hun onderlinge samenhang. In het derde hoofdstuk gaan we daar dieper op in.  

    Opzet van het Standaard PvE

    Het Standaard PvE bestaat uit een beschrijving van de E-kluizen als systeem en uit de eigenlijke eisen en wensen. De hoofdstukken 2 en 3 zijn vooral bedoeld om de lezer bekend te maken met het fenomeen E-kluis. 
    In hoofdstuk 2  beschrijven we het stallingsproces in zijn algemeenheid en vanuit de optiek van de Staller. Door op deze wijze het proces te beschrijven introduceren we de lezer in de materie van de E-kluizen zonder gelijk te verdwalen in details en techniek. 
    In hoofdstuk 3 gaan we al een slag dieper. We beschrijven de diverse onderdelen van de E-kluizen. Het E-kluissysteem bestaat uit drie domeinen met verschillende spelers. Alvorens een aanbesteding te starten is het zaak het speelveld goed voor ogen te hebben. Vervolgens kan besloten worden om het hele systeem als geheel aan te besteden, of om delen van het systeem aan te besteden. De begrippen die in dit document worden geschreven met een hoofdletter worden verklaard in bijlage 1.
    Hoofdstuk 4 is een handreiking aan Opdrachtgevers (veelal overheden) bij het structureren van de uitvraag en/of aanbesteding. Wordt gekozen voor een integrale aanbesteding van alle domeinen of wordt de opdracht uitgesplitst? Moet in dat geval gebruik gemaakt worden van software die nu reeds beschikbaar is, of wordt dat aan de leverancier overgelaten? In het PvE wordt gerefereerd aan de beide bovengenoemde pilots maar er wordt geen voorkeur voor een bepaald systeem uitgesproken.
    De hoofdstukken 5 t/m 7 bevatten het feitelijke Programma van Eisen (PvE) per domein. De eisen zijn zoveel mogelijk functioneel, met uitzondering van de technische eisen betreffende de koppelvlakken. Het standaard PvE is een handreiking voor de diverse overheden. Dat betekent dat iedere opdrachtgever zelf kan kiezen welke elementen als eis en welke als wens worden opgenomen. Daarom is in de hoofdstukken 5 t/m 7 een gradatie in eisen opgenomen. Geadviseerd wordt om de eisen in de hoofdstukken 5 t/m 7 met een zwarte lijn in de kantlijn onverminderd over te nemen. De eisen met een blauwe lijn worden weliswaar geadviseerd, maar hebben een ‘lichtere’ status. Vanwege de duidelijkheid bevatten de laatste drie hoofdstukken hier en daar ook een toelichting. Om deze toelichting te kunnen onderscheiden zijn deze in een blauw kader geplaatst.
    Vanzelfsprekend zijn de eisen voor de koppelvlakken tussen de verschillende domeinen, zoals opgenomen in de bijlagen 4 en 5, ‘hard’. Op het gebied van koppelvlakken is standaardisatie een eerste vereiste.

Relevantie

Terug naar 'Kennis'
Submenu openen

Kennisdocumenten_detail

Scroll naar boven